ประวัติความเป็นมาของของเล่น

คนกับของเล่นเป็นสิ่งที่อยู่ควบคู่กันมาทุกยุคทุกสมัยทุกชนชาติและชนชั้น จะเรียกได้ว่าเติบโตมาด้วยกันเลย ก็ได้ หรือจะเถียงว่าตอนเด็กๆ คุณไม่เคยเล่นของเล่น ต่อให้บ้านจะยากจนข้นแค้นสักแค่ไหนมัน ก็ต้องมีของเล่น สักชิ้นละน่า อย่างถ้าเป็นคนไทยเราของเล่นจากธรรมชาติที่ไม่ต้องเสียเงินซื้อหาเช่นม้าก้านกล้วยก็มี ถึงโต มาหน่อยจะเล่นปั้นดิน ดีดลูกหินก็คงจะไม่น่าเกลียด แต่จะมีใครสักกี่คนที่รู้ว่าของเล่น ที่เราเล่นเมื่อก่อนจนถึง ในยุคนี้บางชิ้นก็ยังมีอยู่ มันเกิดขึ้นมาจากไหน ใครละที่เป็นคนคิด คนไทยหรือเปล่า หรือเราเอามาจากต่างชาติ ถามพ่อแม่ท่านก็คงจะหาคำตอบให้เราไม่ได้ วันนี้ถึงคุณจะสงสัยหรือไม่สงสัย ทีมงานทอยพอมีคำตอบมาให้บ้าง 

  

ถ้าเป็นในประเทศไทยเราของเล่นที่มาจากธรรมชาติอย่างที่บอกเกริ่นไว้ในตอนแรกมีมาตั้งแต่ก่อนหน้ารุ่น
ปู่ย่าตาทวดเสียอีก อย่างม้าก้านกล้วยมันเกิดมาจากภูมิปัญญาชาวบ้านล้วนๆที่คิดประดิษฐ์สิ่งรอบๆตัว ให้เกิดมาเป็นของเล่น จากการคาดคะเนแบบไม่มีหลักการเท่าไหร่อย่าคิดมาก อาจเป็นเพราะ บ้านเราปลูกกล้วยกันเยอะ แล้วกล้วยสามารถเอามาใช้ประโยชน์ได้ทุกสัดส่วน เหลือแต่ก้านมัน เนี่ยแหละที่ไม่รู้จะเอาไปทำอะไร เลยคิดว่าเอาวะ ทำของเล่นให้ลูกให้หลานนี่แหละ เลยออกมาเป็น ม้าก้านกล้วยอย่างที่รู้จักกัน เป็นของดีให้เล่นฟรีๆโดยไม่ต้องเสียเงินของเด็กยุคก่อน (ต่างจากในปัจจุบัน ที่ต้องมีเงินถึงมีของให้เด็กเล่น )

  แต่ถ้าเป็นของเล่นจำพวกโลหะต่างๆ ก็ต้องย้อนกลับไปที่ยุคที่ประเทศไทยเริ่มเปิดการค้าเสรีใหม่ๆ ของเล่นอย่าง พวกตุ๊กตาไขลานต่างๆที่ในปัจจุบันก็พอมีให้เห็นอยู่บ้าง ( แต่ปัจจุบันเด็ก สมัยนี้ไม่ยอมเล่น) ก็ข้ามน้ำ ข้ามทะเลมาจากประเทศจีนแผ่นดินใหญ่นั่นแหละ เราจึงรู้กันแค่ว่ามันมาจากที่นั่น แต่ไม่มีหลักฐานชิ้น ใดเลยบอกได้ว่าความเป็นมาของของเล่นเหล่านี้เป็นอย่างไร แล้วคนจีนประดิษฐ์ขึ้นมาขายได้อย่างไร แต่พอมาถึงเมืองไทย คนไทยนำเอาของเหล่านี้มาดัดแปลงอีกทีจนเป็นของเล่นที่แพร่หลายในสมัยนั้น
 

  มาชัดเจนอีกทีก็ในสมัยของรัชกาลที่ 5 ที่มีห้างของชาวต่างชาติเข้ามาเปิดในเมืองไทยมากขึ้นของเล่นก็มีเข้ามาในเมืองไทยมากขึ้น อย่างพวกตุ๊กตาขนปุยต่างๆ รถราง ลูกโป่ง ลูกบอลก็เริ่มมีขึ้นมา แต่จะเห็นได้ว่า ของเล่นเหล่านี้ส่วนใหญ่แล้วจะมาจากต่างแดนทั้งนั้น ลองมาดูกันบ้างดีกว่าว่า ความเป็นมาของของเล่นในต่างประเทศเป็นอย่างไร

  ของเล่นยุโรปที่ผลิตไว้เพื่อขายต้องไปที่ประเทศเยอรมนี สมัยปลายยุคกลางทางตอนใต้ของประเทศในเมือง นูเรมเบิร์ก ซึ่งเป็นศูนย์กลางของอุตสาหกรรมผลิตของเล่นมานาน ของเล่นชื่อดังของที่นี่ก็เช่น หัวจักรรถไฟ จำลองที่ทำงานได้จริงๆ มีโบกี้ครบชุดที่บริษัทอย่าง Markin and Bing ทำขึ้น ซึ่งในปัจจุบันมีจะราคาที่สูงขึ้นมาก สูงเกินกว่าที่จะเป็นของเล่นเด็ก จนนักสะสมหลายคนต้องนำไปเก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑ์

  มาดูของเล่นที่ราคาถูกๆกันบ้างดีกว่า ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1 ในประเทศอังกฤษ เมืองบริสตัลและเบอร์มิงแฮม แม้แต่ในลอนดอน ก็เริ่มทำของเล่นขึ้นจากไม้ เอามาขายในราคาที่ถูกกว่าของเล่นที่ทำจากโลหะมาก เรียกได้ว่า ราคาถูกกว่าเท่าตัว อย่างพวกรถต่างๆ ลูกข่าง ซึ่งก็ยังพอมีให้เห็นอยู่จนถึงปัจจุบัน 

  ทั้งหมดข้างต้นคือความเป็นมาของสิ่งที่เราเรียกกันว่าของเล่นพอสังเขป   เพราะของเล่นจะว่าไปแล้ว เป็นสิ่งของที่ไม่มีอะไรตายตัวเลย ไม่ใช่เกิดขึ้นมาแค่ 100 - 200 ปี แต่ของเล่นมีวิวัฒนาการมานานนับพัน ๆ ปี ไม่ว่าอะไรก็เป็นของเล่นได้ เราจึงรู้แค่ว่าประเทศใดเป็นคนผลิตอะไรเท่านั้น ในยุคที่พอจะรับรู้ข้อมูลข่าวสาร หวังว่าคงพอเป็นความรู้ให้กับคนที่สงสัย (หรือไม่สงสัย แต่พออ่านเรื่องนี้แล้วอาจสงสัยมากขึ้น) ได้บ้าง

  
เกร็ดเล็กๆน้อยๆ

  สงสัยไหมทำไมจึงเรียกตุ๊กตาหมีว่า เท็ดดี้แบร์ (Teddy Bear)
- เรียกตามชื่อประธานาธิบดี ธีออโดร์ “ เท็ดดี้” รูสเวลต์ เพราะเรื่องมีอยู่ว่า วันหนึ่งเมื่อตอนท่านออกไปล่าสัตว์ และไม่ยอมยิงลูกหมีตัวหนึ่ง ก็เลยกลายเป็นเรื่องที่ชื่นชมกันมากจนส่งผลให้ลูกหมีตุ๊กตาเด็กเล่นได้ชื่อว่า “เท็ดดี้” มาจนถึงทุกวันนี้

  เกมอะไรเป็นเกมที่เก่าแก่ที่สุดที่ยังเล่นกันอยู่ 
- เกมที่เรียกว่า “มังคาลา” ซึ่งมีเล่นกันเฉพาะในแอฟริกากว่า 3,000 ปีมาแล้ว มีวิธีเล่นคือใช้เปลือกหอยหรือเมล็ดพืชอะไรก็ได้ให้ข้ามกระดานไม้ที่ควักไว้เป็นหลุม เพื่อจับเอาหอย หรือเมล็ด ให้ได้มากที่สุด

  ตุ๊กตาทหารมีมานานเท่าใดแล้ว 
- มีมากว่า 200 ปีมาแล้ว วันหนึ่งชาวเยอรมัน ชื่อ โยฮันน์ ก็อตต์ฟรีด ฮิลเบิร์ด เห็นคนงานช่างโลหะทำ ตุ๊กตา ทหารให้ลูกเล่น โดยใช้โลหะที่เป็นเศษเหลือจากงาน นี่เองที่เป็นจุดที่เขาเกิดความคิด ที่จะทำตุ๊กตาทหารให้เด็ก ที่อื่นๆได้เล่นด้วย

  ว่าวประดิษฐ์กันครั้งแรกที่ใด 
- ในเมืองจีนเมื่อประมาณ 3000 ปีก่อน ไม่ใช่ของเล่น แต่เป็นอาวุธไว้ใช้ขู่ข้าศึกในสงคราม ทหารจะใช้ปล้องไม้ไผ่ ผูกเข้ากับตัวว่าว พอว่าวร่อนไปอยู่เหนือข้าศึก ลมเป่าเข้าไปในหลอดไม้ไผ่ส่งเสียงหวีดหวิวน่าสะพรึงกลัว ข้าศึก ตกใจนึกว่าเสียงจากท้องฟ้า เป็นเสียงที่เทพเจ้าทรงพิโรธพวกตน จึงหนีกันเตลิดเปิดเปิง

  ใครเป็นผู้ประดิษฐ์สเก็ตล้อ (Roller Skate)?
- เป็นไวโอลินชาวเบลเยี่ยมชื่อ โจเซฟ เมอร์ลิน เมื่อปี 1970 เพราะต้องการจะเอาใจแขกในงานเลี้ยงจึงตั้งใจจะ สวมสเก็ตเข้าไปเล่นดนตรีแต่โชคไม่ดี พอสเก็ตวิ่งเคลื่อนออกมาแล้ว ยั้งไม่อยู่ ก็เลยแล่นออกไป ชนกระจก บานใหญ่แตกกระจาย พังพินาศกันไปทั้งกระจกและไวโอลิน แต่ทว่าของเล่นเด็กแนวได้เกิดขึ้น ณ บัดนั้นแล้ว!